ਯੂਕਰੇਨ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਹੀ ਜੰਗ ਦਰਮਿਆਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐਸ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਦਾ ਮਾਸਕੋ ਦੌਰਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਖਾਸ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਫੇਰੀ ਤੋਂ ਕਈ ਆਸਾਂ ਵੀ ਬੱਝੀਆਂ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਉਸ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ‘ਤੇ ਟਿਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਇੰਨੇ ਖਾਸ ਹੋਣ ਪਿੱਛੇ ਕੁਝ ਖਾਸ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਦੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜੋ ਬਿਆਨ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਕੜੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਗਲੋਬਲ ਮੰਚ ‘ਤੇ ਰੂਸ ਨੂੰ ਇਸ ਜੰਗ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵੋਲੋਦੀਮੀਰ ਜ਼ੇਲੈਂਸਕੀ ਨੇ ਵੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਸ ਜੰਗ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਮਦਦ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੋ ਬਾਇਡਨ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਰੂਸ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਰਤਣ ਅਤੇ ਇਸ ਜੰਗ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਮਾਹਿਰ ਵੀ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਦੀ ਇਸ ਫੇਰੀ ਨੂੰ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜੋੜ ਰਹੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇਸ ਜੰਗ ਦਾ ਅਹਿਮ ਪੜਾਅ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਤੁਰਕੀ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਯੁੱਧ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕਈ ਵਾਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਸਫਲਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਭਾਰਤ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਸਕੇਗਾ। ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਦੂਤ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਦੌਰੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਜਦੂਤ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ ਵਰਮਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਇਹ ਦੌਰਾ ਬਹੁਤ ਖਾਸ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਗੱਲਬਾਤ ਦਾ ਰਾਹ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਮੁੜ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਈ ਹੈ। ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਖੁਦ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਈ ਵਾਰ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਬੋਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਦਾ ਇਹ ਦੌਰਾ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾਣ ‘ਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਜਦੂਤ ਵੀਬੀ ਸੋਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਬੰਧ ਹਰ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਦੇ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਕਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਗੱਲਬਾਤ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਸਾਂਝਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਕੁਝ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ ਕਦਮ ‘ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਲਈ ਗਲਿਆਰੇ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਮਿਲ ਕੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਰਾਏ ਬਣਾ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਭ ਉਦੋਂ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ। ਐਸ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਰੂਸ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵਪਾਰਕ, ਆਰਥਿਕ, ਵਿਗਿਆਨਕ, ਤਕਨੀਕੀ ਆਦਿ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਰੂਸ ਦੇ ਵਪਾਰ ਮੰਤਰੀ ਡੇਨਿਸ ਮੰਤੁਰੋਵ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਸਰਗੇਈ ਲਾਵਰੋਵ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਰਹਿਣਗੇ। ਸੋਨੀ ਨੇ ਉਮੀਦ ਜਤਾਈ ਕਿ ਇਹ ਦੌਰਾ ਰੂਸ-ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਸਬੰਧਾਂ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਖਾਸ ਹੋਵੇਗਾ। ਸੋਨੀ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਮੁਲਾਕਾਤ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਾਲੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਤਣਾਅ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਨਾ ਸਿਰਫ ਕਿਸੇ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਸਮਝਣ। ਏਐਨਆਈ ਮੁਤਾਬਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੁਲਾਕਾਤ ਮੀਡੀਆ ‘ਚ ਅਟਕਲਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬਿਆਨਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਧਾਰਿਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਬੈਠਕ ‘ਚ ਸਾਰੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਾਲੇ ਇਹ ਬੈਠਕ ਕਾਫੀ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਮਾਹੌਲ ‘ਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਉਮੀਦਾਂ ਹਨ।
