9 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਲੀਬੀਆ ‘ਚ ਆਏ ਤੂਫਾਨ ਡੈਨੀਅਲ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਏ ਹੜ੍ਹ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਰੀਬ 5.2 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ 15 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਲਾਪਤਾ ਹਨ। ਸਿਰਫ਼ 700 ਲਾਸ਼ਾਂ ਹੀ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਹੋ ਸਕੀ ਹੈ।
ਬਚਾਅ ਕਾਰਜ ‘ਚ ਲੱਗੇ 123 ਜਵਾਨ ਵੀ ਲਾਪਤਾ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਫੌਜ ਵੀ ਬੇਵੱਸ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਭਾਰੀ ਜਾਂ ਕਾਰਗੋ ਜਹਾਜ਼ ਉਤਾਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸਿਹਤ ਮੰਤਰੀ ਅਬਦੁਲ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਮੁਤਾਬਕ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਲਾਪਤਾ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ 1 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
‘ਅਫਰੀਕਾ ਟਾਈਮਜ਼’ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ – ਲੀਬੀਆ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ ਕਾਬੂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ। ਸੋਮਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 700 ਸੀ। ਮੰਗਲਵਾਰ ਦੇਰ ਰਾਤ ਇਹ 6 ਹਜ਼ਾਰ ਹੋ ਗਈ। ਲਾਪਤਾ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ 200 ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 15 ਹਜ਼ਾਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਇੱਥੇ ਬੰਦਰਗਾਹ ਸ਼ਹਿਰ ਡੇਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਬੰਨ੍ਹ ਸਨ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਟੁੱਟ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਲਗਭਗ ਪੂਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਕੱਲੇ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ 700 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਤ ਇੰਨੇ ਖਰਾਬ ਹਨ ਕਿ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਬਚੀ।
ਸਿਹਤ ਮੰਤਰੀ ਅਬਦੁਲ ਜਲੀਲ ਨੇ ਖੁਦ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 3 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਅਸੀਂ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 3 ਹਜ਼ਾਰ ਮੰਨ ਰਹੇ ਹਾਂ ਪਰ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਗਿਣਤੀ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਤੱਕ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਕ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਲਾਪਤਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਫਿਲਹਾਲ ਕੁਝ ਵੀ ਪੁਖਤਾ ਗੱਲ ਕਹਿਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ।
ਸਿਹਤ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਡੇਰਨਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਇੰਨੇ ਖਰਾਬ ਹਨ ਕਿ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਜ਼ਮੀਨੀ ਸਥਿਤੀ ਕੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਇਸ ਦਾ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੀ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ‘ਚ ਲਾਸ਼ਾਂ ਪਾਣੀ ‘ਚ ਤੈਰਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਕਈ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਸ਼ਾਂ ਸੜ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਫੈਲਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡੇਰਨਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ 25% ਹਿੱਸਾ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਜਲੀਲ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ- ਜਦੋਂ ਅੰਤਿਮ ਅੰਕੜੇ ਆਉਣਗੇ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਦੁਨੀਆ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਜਾਵੇਗੀ। ਅਜਿਹੇ ਮਾੜੇ ਹਾਲਾਤ 1959 ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਏ ਸਨ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਮਦਦ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਬਾਕੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਦਦ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਸਕਣਗੇ। ਨਾ ਤਾਂ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸੜਕਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ।
ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਮੁਅੱਮਰ ਗੱਦਾਫੀ 2011 ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਲੀਬੀਆ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਇੱਥੇ ਦੋ ਸਰਕਾਰਾਂ ਜਾਂ ਦੋ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਗਰੁੱਪ ਗੱਦਾਫੀ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਕਬਾਇਲੀ। ਤ੍ਰਿਪੋਲੀ ਅਤੇ ਟੋਰਬੁਕ ਖੇਤਰਾਂ ‘ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਮਿਲੀਸ਼ੀਆ ਜਾਂ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ।
‘ਅਲ ਅਰਬ’ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ – ਲੀਬੀਆ ਵਿੱਚ 2011 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਈ ਸੜਕ ਨਹੀਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਤੁਰਕੀ ਨੇ 84 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੈਡੀਕਲ ਟੀਮ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ ਬੇਨਗਾਜ਼ੀ ਸ਼ਹਿਰ ਭੇਜੀਆਂ ਹਨ।
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮੁਤਾਬਕ ਲੀਬੀਆ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਵੀ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉੱਥੇ ਮਦਦ ਦੇਣ ਲਈ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮਦਦ ਲੈਣੀ ਪਵੇਗੀ। ਇਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਸੀਰੀਆ ‘ਚ ਭੂਚਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੋ ਸਥਿਤੀ ਬਣੀ ਸੀ, ਲੀਬੀਆ ‘ਚ ਵੀ ਉਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਪਵੇਗਾ।
